Idea i realizacja

O projekcie...

Mentor - więcej niż przyjaciel

W Wyższej Szkole Gospodarki (WSG) z powodzeniem realizujemy współfinansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego projekty, poświęcone promowaniu dobrych praktyk gospodarczych, aktywizujące społecznie i przeciwdziałające wykluczeniu społecznemu.

„NIC O NAS BEZ NAS” to tytuł projektu aktualnie realizowanego przez WSG we współpracy z estońskim partnerem Crime Prevention Foundation. Beneficjentami promującego integrację społeczną innowacyjnego projektu są młodzi ludzie zagrożeni wykluczeniem społecznym: osoby niepełnosprawne, pochodzące z rodzin ubogich, dotkniętych dysfunkcją społeczną, borykające się z brakiem środków na kształcenie lub mające utrudniony dostęp do kultury, sportu i szkolnictwa wyższego.
Projekt obejmuje różne obszary życia społecznego i różne formy aktywności. Wychodząc z założenia, że skuteczność rozwiązań proponowanych z góry czy też narzucanych, jest dużo niższa od działań, które zostały wygenerowane przez osoby, które są ich odbiorcami, zaproponowaliśmy uczestnikom projektu, jego współtworzenie. Idea przewodnia koncentruje się wokół mentora - kogoś kto jest jak przyjaciel, starszy brat i nauczyciel. Wiarygodnego, bo znającego problemy. Odpowiedzialnego, bo podczas zajęć projektowych zostanie przeszkolony i wyposażony w odpowiednie narzędzia do pracy z młodymi ludźmi.
 

Co proponujemy?

Szkołę przetrwania ze stowarzyszeniem byłych żołnierzy jednostki GROM, wydawanie własnej gazety i współtworzenie filmów dokumentalnych, zajęcia z samoobrony, psychologii i wizytę studyjną u naszego Partnera w Estonii, rozwój osobisty i - co najważniejsze - umiejętność przekazywania nabytych podczas zajęć umiejętności, kolejnym grupom. Przy realizacji projektu pomaga nam m.in. Dyrektor Pogotowia Opiekuńczego w Bydgoszczy i wielu innych znakomitych praktyków.

Dlaczego to robimy?

Woj. kujawsko-pomorskie zamieszkuje wg danych GUS (stan na 31.12.2008 r.)ogółem 2067918 osób, w tym osoby w wieku 19-24 lata są najwyżej reprezentowaną grupą wśród wszystkich grup wiekowych, stanowią 9,71% ogółu. Struktura grupy wskazuje na równą reprezentację kobiet oraz mężczyzn, a także mieszkańców terenów miejskich oraz wiejskich. Stan ten jest niezmienny od co najmniej 3 lat. Z uwagi na w/w fakty istotnym jest zainteresowanie problemami zdefiniowanej grupy wiekowej, co uczyniono poprzez ekspertyzę dr inż. Agnieszki Jeran (kierownik katedry socjologii WSG).

Powyższy wiek, to czas, w którym młody człowiek przechodząc okres nieuniknionych poszukiwań tożsamościowych, szukając swojego miejsca i akceptacji, kończąc obowiązkowe etapy kształcenia i nie mając jednocześnie zasobów niezbędnych dla pełnoprawnego wejścia na rynek pracy, jest szczególnie podatny na oddziaływania wzajemne w grupie rówieśniczej. Jeśli oddziaływania te, wspierane autorytetem rodziny i przekazywanymi przez szkołę wzorami, prowadzą do odkrywania własnych możliwości, wpierają rozwój osobisty i nabywanie kompetencji ogólnych i zawodowych, młody człowiek ten trudny okres kończy sukcesem tj. uzyskaniem kompetencji i postaw, które pozwolą mu na sprawne i legalne funkcjonowanie w świecie dorosłych. Niestety - zarówno słabnący autorytet instytucji, chociażby szkoły, jak i rodziny, przy jednoczesnym narastaniu nieuporządkowanego wpływu mediów, gier komputerowych i rówieśników, w wielu środowiskach skrajnie utrudnia taki sukces. Przyczyny takiego stanu rzeczy można zidentyfikować na kilku poziomach:
1) makrospołecznym i gospodarczym - tu wymienić można bezrobocie w rodzinach (wg danych WUP Toruń w XI 2010 r. w woj. 130536 os. było bezrobotnych). Bezrobocie, które podważa autorytet rodziców jest równie niekorzystne, jak nieobecność rodziców spowodowana wykonywaniem przez nich pracy w nadgodzinach lub na więcej niż jednym etacie.
2) przekazu kulturowego - żeby wskazać tylko na dominujący wzorzec konsumpcji związany z natychmiastową gratyfikacją, co przyczynia się do oczekiwania natychmiastowych nagród, uniemożliwia wypracowanie postaw odraczania nagród, inwestowania w przyszłe korzyści - a tego przecież wymaga rezygnacja z bieżących przyjemności i poświęcenie czasu chociażby nauce;
3) przemian technologicznych - za przyczyną ich szybkiego tempa i związanego z tym nieprzystosowania pokolenia rodziców;
4) rynku edukacyjnego, który zastępując system edukacyjny sprawia, że młodzi ludzie postrzegają kształcenie się raczej jako niechcianą konsumpcję niż jako inwestycję w swoją przyszłość; pojawia się przekonanie, że zadaniem szkół jest sprzedaż świadectw, za które płaci się czasem (obowiązkowa obecność) i ewentualnie pieniędzmi (różne formy czesnego);
5) rynku pracy, na którym młody człowiek traktowany jest jak pracownik gorszy, drugiej a może i niższej kategorii; oferowana mu praca wiąże się najczęściej z pozostawaniem przez wiele lat w sferze pracy labilnej - niskopłatnej, krótkotrwałej, nierozwijającej.
6) oferty zagospodarowania wolnego czasu, skierowanej do młodych ludzi - dominuje oferta rynkowa, nastawiona na uzyskiwanie maksymalnego zysku ze sprzedawania rzeczy prostych, zaspokajających głód silnych emocji, pozwalających zapomnieć o szarzyźnie i beznadziei codzienności - czy będą to używki, czy kluby, gry komputerowe czy hazardowe - łączy je dostarczanie silnych przeżyć lub zapomnienia, z którymi szkoła czy praca nie mogą konkurować.

Dobra szkoła, z interesującą ofertą zajęć pozaszkolnych, wspierana w swych działaniach przez doceniających znaczenie kształcenia, dobrze integrowanych społecznie i otwartych na nowinki rodziców stanowi doskonałe, choć nie 100% zabezpieczenie i pozwala uchronić przed wykluczeniem. Ale wychowanie w rodzinie, która funkcjonuje z dnia na dzień, nawet nie obarczonej dysfunkcjami czy patologiami, z rodzicami zbyt zajętymi zapewnieniem codziennego przetrwania, by dysponować siłami na oddziaływania wychowawcze, nudna szkoła postrzegana jako przykre obciążenie i obowiązek, konsumpcyjnie nastawiona grupa rówieśnicza i brak interesujących zajęć mogą wystarczyć, by dziecko z przyzwoitego domu stało się zagrożonym wykluczeniem starszym nastolatkiem. Zaś w przypadku młodych ludzi pochodzących z rodzin, środowisk, miejsc już stanowiących czynnik wykluczenia (pustoszejących centrów miast, blokowisk, terenów wiejskich), sami z siebie nie mają szans na uchronienie się przed tym zagrożeniem.

Jak chcemy realizować nasz projekt?

Wskazane uwarunkowania nie są nowe, są dostrzegane i podejmuje się działania mające im przeciwdziałać. Charakteryzuje je jednak odgórność - to dorośli, jako świadomi zagrożeń i przekonani, że wiedzą, co robić, wymyślają młodym ludziom zajęcia, zadania i niemalże całą kulturę w gotowej postaci. I dziwią się, kiedy ich oferta jest odrzucana, kiedy nie spotyka się entuzjazmem i zaangażowaniem ani młodzieży, ani szkoły, ani rodziców. W świetle powyższych, można wskazać tyleż prostą co ogólną receptę - należałoby działając oddolnie skorygować i cele i postrzegane oraz realne szanse na wykorzystanie legalnych środków osiągania celów.

Kto skorzysta z wypracowanej metody?

Mieszkańcy/ki woj. kujawsko-pomorskiego w wieku od 18 lat, osoby powiązane z instytucjami pracującymi z osobami zagrożonymi wykluczeniem społecznym, niekoniecznie zatrudnione w nich na podstawie umowy o pracę lub cywilnoprawnej. Będą to osoby, których pojęcie zagrożenia wykluczeniem społecznym dotyczyło lub dotyczy nadal (np. niepełnosprawni), posiadające – w wyniku uczestniczenia w projekcie - kompetencje w obszarze pedagogiki, psychologii, prowadzenia autodiagnozy, zainteresowane działaniem w obszarze mentoringu na rzecz rówieśników zagrożonych wykluczeniem społecznym.

Co chcemy osiągnąć?

Wzrost o 30% inicjatyw wykorzystujących ideę mentoringu i/lub oddolnej partycypacji beneficjentów, a podejmowanych na rzecz młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym w woj. kujawsko-pomorskim do XII.2013r.

Jaka jest nasza droga do celu?

1) skorzystamy z doświadczeń naszego estońskiego partnera, dostosowując metodę wczesnej interwencji socjalnej i przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu młodzieży do naszych warunków.
2) zakładamy uzyskanie pozytywnej weryfikacji nowej metody organizowania czasu wolnego młodzieży w woj. kujawsko -pomorskim do XII 2013r.
3) wzrost świadomości nowej metody organizowania czasu wolnego młodzieży wśród młodzieży oraz instytucji woj. kujawsko -pomorskiego do XII 2013r.

Projekt zakłada znalezienie skutecznej metody oddolnej interwencji w oparciu o model adaptacji wzorca partnera estońskiego, w stosunku do osób w wieku 18-24 lata, zapobiegającej zagrożeniu wykluczeniem społecznym, a także wdrożenie jej do stosowania na obszarze województwa kujawsko-pomorskiego.

Skąd wiemy, że warto realizować taki projekt ?

Ekspertyza Pani Elżbiety Raczkowskiej-Bogdanowicz, eksperta Ministerstwa Rozwoju Regionalnego w dziedzinie przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu potwierdza, iż system: ”ukierunkowuje działania pomocowe do dzieci i młodzieży ze środowisk patologicznych i rodzin dysfunkcyjnych (rodzin z problemem uzależnienia, bezrobocia, rodzin ubogich lub rozbitych),(…)pomijane są grupy z innych powodów trudniej radzące sobie z nauką, ze znalezieniem i utrzymaniem zatrudnienia, mające problemy integracyjne”.

Zainteresowanie projektem grup wskazanymi jako pomijane w ekspertyzie, pozwala stwierdzić innowacyjny wymiar grupy docelowej oraz jej problemów. Natomiast w wymiarze wsparcia produkt opiera się na narzędziach znanych, jednak w większości stosowanych w odniesieniu do innych grup docelowych, odpowiada bezpośrednio na zachętę przywołanej ekspertki do tworzenia: „programów ukierunkowanych na rozbudzanie w młodych ludziach pasji, ciekawości poznawczej, motywowanie do nauki języków, poznawania innych kultur, doskonalenia się w nowoczesnych technologiach, kształtowania ambicji edukacyjnych i zawodowych, poszukiwanie indywidualnych ścieżek rozwoju zawodowego”.

W rezultacie projekt obejmuje:

1) oddziaływanie oparte na mentoringu przeszkolonych, ale możliwie podobnych do objętych oddziaływaniem młodych ludzi - wiąże się to z przekazaniem przez „dorosłych” w procesie szkoleń ściśle zdefiniowanych umiejętności, wyposażających grupę mentorów w kompetencje niezbędne im w pozyskaniu współpracy i zbudowaniu rzeczywistej, głębokiej relacji z młodymi ludźmi zagrożonymi wykluczeniem;
2) oddziaływanie oparcie na autodiagnozie - aby uniknąć sytuacji, w której („jak zwykle” - w ocenie młodych ludzi) to dorośli decydują co jest potrzebne, co młodzi ludzie powinni robić - oddanie procesu diagnozowania problemów i zapotrzebowań oraz stworzenia strategii radzenia sobie z nimi w ręce i głowy samych uczestników projektu;
3) wyposażanie w narzędzia tj. realizacja szkoleń, które z jednej strony mają wzmocnić lub wręcz wytworzyć kompetencje ogólne - interakcyjne, komunikacyjne, współpracy, dialogu, samodzielności opinii, wiary w siebie itp. które są w sensie generalnym niezbędne dla efektywnego i samodzielnego funkcjonowania w społeczeństwie, a których często brakuje młodym ludziom; z drugiej strony dać bardziej konkretne kompetencje stanowiące wprowadzenie do zadań zawodowych - językowe, hobbistyczne rozumiane jako możliwość odkrycia zainteresowań i własnych silnych stron i w tym sensie stanowiących wprowadzenie do zadań zawodowych.

Finansowanie czyli ile to będzie kosztować?

Nakłady na projekt nie zwiększają obciążenia społeczno-gospodarczego regionu, część szkoleń może być realizowana bezpłatnie w ramach NGO czy innych instytucji promujących wolontariat, wymaga jedynie inicjatywy do podjęcia pierwszych działań organizujących zainteresowanych. Ponadto projekt daje możliwość uzyskania wiedzy na temat funkcjonowania partnera z trzeciego sektora, warunków panujących w kraju sąsiedzkim oraz sprawdzenia się w innowacyjnym projekcie partnerskim.

Bariery w relacji do szans

1) charakterystyka sposobu spędzania wolnego czasu - opisana jako „bujanie się”, niezakotwiczone w konkretnym miejscu, ale zawsze łączące się z towarzystwem rówieśników, często też wiążące się ze spożywaniem alkoholu (piwa) - pozytywne wykorzystanie tego stylu umożliwi „własna przestrzeń” - miejsce zarządzane i kontrolowane przez beneficjentów, dające dostęp do rozwijających i atrakcyjnych sposobów wykorzystania czasu, a nie tylko jego „zabijania”;
2) brak innych sposób organizowania czasu wolnego dyktowany jest przede wszystkim niedostępnością oferty - okazuje się ona zbyt kosztowna, interesujące dla młodych ludzi zajęcia-konieczne jest stworzenie atrakcyjnej i jednocześnie nie wymagającej ponoszenia kosztów finansowych przez samych uczestników oferty zajęć;
3) badani młodzi ludzie nie poświęcają czasu na namysł nad innymi sposobami spędzania wolnego czasu niż owo „bujanie się”, są bezrefleksyjni i podporządkowani trendowi, większości -włączenie w proces autodiagnozy umożliwi rozbudzenie refleksyjności, da pretekst do namysłu najpierw nad sobą, a potem nad swoimi rówieśnikami, nad ich wyborami i konsekwencjami owych wyborów;
4) spotykając się ze skierowanymi w ich stronę działaniami np. organizacji charytatywnych młodzi ludzie oceniają je pozytywnie, ale są bardzo krytyczni wobec ich słabej jakości (często odnoszonej wprost do np. jakości wykorzystywanego wyposażenia) i krótkotrwałości- kluczowe dla zastosowanych działań - będzie ich wysoka jakość;
5) dla młodych ludzi ani rodzice, ani nauczyciele nie są wiarygodnym i co ważniejsze - kompetentnym źródłem informacji i wzorcem postaw - konieczne jest wykorzystanie jako „pasa transmisyjnego” osób możliwie podobnych, w zbliżonym wieku, doświadczających podobnych problemów przy styku ze światem dorosłych.

Produkt finalny

Przyjmie postać opisu innowacyjnego modelu oddolnej inicjatywy na rzecz młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym. W skład produktu wejdą: katalog dobrych praktyk rekrutacji kandydatów na mentorów, programy szkoleń wspierających kandydatów na mentorów, program warsztatów narzędzi autodiagnozy, warsztatów rozwoju osobistego, regulamin funkcjonowania klubu „oddolnej demokracji”, wzór raportu z autodiagnozy, opis sposobu wdrażania modelu. Publikacja, czyli cały produkt będzie przedmiotem upowszechniania wśród zdefiniowanej grupy użytkowników i odbiorców. Włączanie do praktyki będzie połączone z upowszechnianiem, którego sukces w postaci deklaracji zainteresowania stosowaniem znajdzie przełożenie na osiągnięcie celu projektu.

Produkt projektu będzie od samego początku opracowywany przez samych użytkowników i odbiorców w wymiarze testowym. Grupy te z wymiaru docelowego będą angażowane z użyciem mediów społecznościowych i kontaktu bezpośredniego.